నందీశ్వరుడు.. నందమ్మగా మారాడు..!

ప్రకృతితో మమేకమయ్యే సంప్రదాయాలు భలే విచిత్రంగా ఉంటాయి... అనుభవించే వారికి మాత్రం అంతులేని ఆనందాన్ని కలిగిస్తాయి. పంచభూతాల్లో అతి కీలకమైన నీటితోనే బతుకును ముడివేసుకున్న మత్స్యకారుల ఆచార వ్యవహారాలు.. ఇలాంటివే. వీరి సంప్రదాయాలను బయటి నుంచి చూసే వారికి భలే ఆసక్తిని కలిగిస్తాయి.
ఆంధ్రా-ఒరిస్సా బెస్తల వేలుపు నందమ్మ
సముద్రం తప్ప మరో గమ్యం తెలియని.. జలధే తప్ప మరో జీవన మర్మం ఎరుగని మత్స్యకారులు ఆచరించే సంప్రదాయాల్లో కీలకమైనది నందమ్మ ఉత్సవం. మహేశ్వరుని వాహనం నంది.. మత్స్యకారుల ఉత్సవాల్లో నందమ్మగా మారిపోయాడు. నంది పుంలింగమైతే.. గోవు స్త్రీ లింగం కావాలి. కానీ ఇవేవీ వీరికి పట్టవు. పార్వతీ పరమేశ్వరులను మోసుకు వచ్చే నందీశ్వరుని ఉత్సవ విగ్రహాన్ని మత్స్యకారులు నందమ్మగా పూజిస్తారు. ఒరిస్సా, ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లలోని మత్స్యకారులు ఈ పండుగను అత్యంత వేడుకగా జరుపుకుంటారు.
పదకొండు రోజుల పండుగ
మత్స్యకారులు ఈ నందమ్మ ఉత్సవాలను పదకొండు రోజుల పాటు జరుపుకుంటారు. పండుగ పదకొండు రోజులూ తమకు తోచిన రీతిలో ఉమా మహేశ్వరులను పూజిస్తారు. చివరి రోజున నందీశ్వరుడి విగ్రహంపై, పార్వతీ పరమేశ్వరుల ఉత్సవ మూర్తులను ఊరేగిస్తారు. ఆదిదంపతుల ఉత్సవమూర్తులను గూడెం నడిబొడ్డున ప్రతిష్ఠించుకుని విశిష్ట పూజలు జరుపుతారు. ఆరోజున నిరాహారులై.. సముద్రపు అలలతో ఆటలాడి.. సంద్రపు నీటిలో స్నానమాడి.. ప్రకృతితో మమేకమై సంబరాన్ని విభిన్నంగా జరుపుకుంటారు.
అక్కడ ముగింపు.. ఇక్కడ శ్రీకారం :
ఒరిస్సాలో కార్తీక మాసానికి ముందు వచ్చే పౌర్ణమి రోజుతో ఈ నందమ్మ ఉత్సవాలు ముగుస్తాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ సముద్ర తీరం వెంబడి ఉన్న మత్స్యకారులు ఈ పౌర్ణమి రోజుతో మొదలు పెట్టి పదకొండు రోజులు పండుగ చేసుకుంటారు. ఈ పౌర్ణమిని గౌరీ పౌర్ణమిగా భావిస్తారు. వేడుకల చివరి రోజున అంటే పదకొండో రోజున నందమ్మను (నందీశ్వరుని) సముద్రంలో నిమజ్జనం చేస్తారు. అంతటితో ఉత్సవం పరిసమాప్తమవుతుంది.
వృతికి ఆటవిడుపు :
కోస్తా తీరం వెంబడి ఉన్న 60 వేల దాకా మత్స్యకారులు ఈ పండుగను అత్యంత సంబరంగా జరుపుకుంటారు. నిత్యం చేపల వేటలోనే నిమగ్నమయ్యే వీరు.. నందమ్మ పండుగ నాడు మాత్రం ఆటవిడుపుగా గడుపుతారు. పిన్నా పెద్దా, ఆడా మగా భేదం లేకుండా, ఆడీపాడీ, ఉత్సాహంగా సంబరం చేసుకుంటారు. చివరి రోజున నిష్టగా ఉపవాసం ఉండి భక్తి భావంతో సముద్ర స్నానాలు చేస్తే.. అవివాహితలకు పెళ్లిళ్లు అవుతాయని, సంసారంలో సుఖశాంతులు వెల్లి విరుస్తాయని మత్స్యకారులు నమ్ముతారు. ఈ నమ్మకాల వెనుక వాస్తవాలను వెతకడం కన్నా.. విభిన్నంగా, ఎవరికీ ఇబ్బంది కలిగించని రీతిలో ఉన్న వీరి ఆచారాన్ని మనమూ మనస్ఫూర్తిగా ఆస్వాదిద్దాం.